Znaczenie prognostyczne poszczególnych czynników ryzyka w szpiczaku plazmocytowym - projekt edukacyjny Polskiego Konsorcjum Szpiczakowego
Szpiczak plazmocytowy (SzP) to choroba nowotworowa charakteryzująca się proliferacją klonalnych plazmocytów w szpiku kostnym. Towarzyszy mu zazwyczaj wydzielanie monoklonalnej immunoglobuliny wykrywanej w surowicy lub moczu.
Najczęstszymi objawami klinicznymi są:
- Niedokrwistość
- Zakażenia
- Zmiany osteolityczne z towarzyszącymi bólami kostnymi
- Niewydolność nerek
- Hiperkalcemia
W Polsce pod względem liczby nowych zarejestrowanych przypadków szpiczak jest trzecią chorobą nowotworową układu limfoidalnego u dorosłych. Zachorowalność na SzP utrzymuje się na stałym poziomie i wynosi 4-6 nowych przypadków na 100 tys. ludności w ciągu roku.
W 2014 roku w Polsce odnotowano ok. 1 500 nowych zachorowań na SzP (727 mężczyzn i 771 kobiet). W tym samym roku odnotowano 1 282 zgonów (606 mężczyzn i 676 kobiet). Co istotne dane literaturowe wskazują, że populacja ze SzP w Polsce jest najpewniej niedoszacowana (nowych zachorowań może być nawet ok. 2 500 przypadków rocznie). Wg ekspertów w Polsce żyje obecnie ok 8-9 tys. chorych na SzP.
Warunkiem wczesnej diagnostyki szpiczaka plazmocytowego jest współpraca specjalistów hematologów z lekarzami POZ. O ile diagnoza SzP jest stawiana przez hematologa, to samo podejrzenie szpiczaka odbywa się najczęściej na wczesnych etapach kontaktu z systemem ochrony zdrowia. Lekarze rodzinni odgrywają zatem niezwykle ważną rolę, dokonując wstępnej diagnostyki.
Na podstawie analizy objawów i wyników badań podstawowych – morfologii, OB i badania moczu, lekarz może postawić podejrzenie szpiczaka.
Analiza wyników 605 pacjentów z potwierdzoną diagnozą SzP, aktualnie leczonych w centrach hematoonkologicznych w Polsce pozwoliła określić znaczenie prognostyczne poszczególnych czynników ryzyka SzP oraz zaproponować kartę scoringową na rzecz wczesnej diagnostyki w POZ.
Ankieta obejmuje 3 etapy postępowania diagnostycznego. Pierwszy etap zakłada ocenę czynników ryzyka wystąpienia SzP na podstawie przeprowadzonego wywiadu z pacjentem. Poszczególnym objawom SzP przypisano punkty. Całkowita wartość punktowa danego parametru uzależniona jest od wagi danego czynnika w procesie diagnostycznym. Przekroczenie odpowiedniego progu punktowego uzasadnia wykonanie badań morfologicznych – OB (II etap). Badanie retrospektywne wykazało, istotną statystycznie różnicę parametru OB w populacji pacjentów ze szpiczakiem w porównaniu do osób zdrowych. Podwyższony wynik OB przy jednoczesnym zachowaniu wyniku CRP w normie może wskazywać na SzP. Wartość parametru OB w korelacji z CRP determinuje dalsze postępowanie z pacjentem. Odpowiedni wynik uzasadnia wykonanie testu immunofiksacji (III etap) w celu potwierdzenia/wykluczenia diagnozy SzP.
Podczas wizyty pacjenta w POZ lekarz prowadząc wywiad odnotowuje występowanie dolegliwości oraz wyniki badań zgodnie z kwestionariuszem. W pierwszych dwóch etapach informacje uzupełniane są w formie papierowych kwestionariuszy.
Do systemu eCRF wprowadzane są wszystkie informacje dotyczące jedynie tych pacjentów, u których wykonano badanie immunofiksacji.
Wszystkie informacje zbierane przez Polskie Konsorcjum Szpiczakowe są pozbawione danych osobowych pacjenta.
Badanie diagnostyczne swoim zakresem obejmuje:
- 5 pytań dotyczących stanu zdrowia chorego (dolegliwości bólowe kośćca, zmiany osteolityczne, osłabienie, białkomocz, złamania patologiczne/kompresyjne);
- Badania dodatkowe (hemoglobina, stężenie kreatyniny w surowicy krwi, wskaźnik średniej objętości krwinki czerwonej) – wpisywane wówczas, gdy dostępne są aktualne wyniki pacjenta;
- Wyniki OB i CRP;
- Wynik jakościowy badania immunofiksacji.
Lekarze rodzinni zainteresowani udziałem w badaniu proszeni są o kontakt: office@htaregistry.pl
